Η μάσκα στο χθες , στο σήμερα αλλά και στην τάξη μας.

Συνώνυμη του καρναβαλιού είναι η μάσκα , αφήνοντας ελεύθερη κάθε φαντασίωση.

 Με την σκωπτική και συχνά αυτοσαρκαστική της διάθεση , εξοβελίζονται οι φοβίες και ταυτόχρονα διατηρεί την αινιγματικότητά της. 

Η μάσκα, το κύριο γνώρισμα της μεταμφίεσης, ήταν γνωστή από τα προϊστορικά χρόνια και διατηρείται ακόμη η χρήση της σε πολλές φυλές. Συνδέεται με θρησκευτικές πεποιθήσεις και φοριέται κατά τη διάρκεια τελετουργιών που αφορούν διάφορες στιγμές της ζωής των ανθρώπων, οι οποίοι πιστεύουν ότι τους προσδίδει ειδικές δυνάμεις και ιδιαίτερες δυνατότητες επενεργειών στην καθημερινή ζωή, σύμφωνα πάντα με τις δοξασίες τους.

Άλλοτε πάλι, στις φυλές τουλάχιστον που ακόμη την

 χρησιμοποιούν, η μάσκα δηλώνει αξίωμα ή ιδιότητα ─

 πολιτική, θρησκευτική ─ για την κοινότητα που γνωρίζει

 να αποκωδικοποιεί τους συμβολισμούς της, ενώ

 εξασφαλίζει θωράκιση και προστασία όχι μόνον στον

 φέροντα, αλλά και σε όσους τελούν υπό την σκέπη του ή

 ακολουθούν τις οδηγίες του.

Κάποιες  μάσκες χρησιμοποιούνται για γιορτές εσοδείας, πρακτικές θεραπείας ή μαγείας. Φοριούνται συνήθως από επίλεκτα μέλη της κοινότητας ή της φυλής στην οποία ανήκουν ─ όπως από μάγους, θεραπευτές, σαμάνους, αρχηγούς ─ αλλά και από απλούς χορευτές ή δρώντα και συμμετέχοντα πρόσωπα στις τελετές.

 Η μάσκα καθώς αποτελεί το κατ' εξοχήν μέσον της ετεροπροσωπίας του «εαυτού»,  χρησιμοποιείται  από την αρχαιότητα στο θέατρο.

(Προσωπείο αρχαίου Ελληνικού δράματος)

Εκτός όμως  από το θέατρο, τελετουργικό χαρακτήρα διαθέτουν και τα λατρευτικά δρώμενα, στα οποία η μάσκα αποκτά ανιμιστικά γνωρίσματα.

 Σήμερα για τον δυτικό τουλάχιστον κόσμο η μάσκα χρησιμοποιείται στα διάφορα καρναβάλια, τα οποία είναι γιορτές χαράς και ξεφαντώματος. Πραγματοποιούνται μια φορά τον χρόνο, διαρκώντας τρεις ή περισσότερες ημέρες, άλλοτε πάλι τρεις εβδομάδες, με ένα καταληκτικό μάλιστα διάστημα κορύφωσης του γλεντιού. 
Σ' αυτήν την περίοδο και για όλους όσους συμμετέχουν στο καρναβάλι, δίνεται η δυνατότητα μέσα από την μεταμφίεση να υποδυθούν πρόσωπα, καταστάσεις και πράγματα, στα οποία θα ήθελαν να μετατραπούν, έστω και για λίγο, αποκτώντας την «εξουσιαστική» αίγλη εκείνων.

 Δεν είναι βέβαια λίγες οι φορές που σ' αυτήν τη γιορτή της κατάλυσης των αποστάσεων και των κοινωνικών ή άλλων διακρίσεων, προσφέρεται η ευκαιρία για παρωδία ατόμων και κοινωνικών συνθηκών, με έντονο μάλιστα σαρκασμό ή αιχμηρή και κριτική κάποτε διάσταση. 

(Bενετσιάνικες μάσκες) 

Όλα ανατρέπονται στο καρναβάλι!

 Τα σοβαροφανή εμφανίζονται ως ευτράπελα, με συνοδεία μουσικής και με συγκαταβατικά επιτρεπτή μια χαλάρωση ηθών. Αυτή η χαλάρωση διασαλεύει επίσης τα σύνορα αλήθειας και πλάνης, εξορκίζοντας κάθε δέσμευση κι ανοίγοντας τον δίαυλο του σκότους προς το φως και του θανάτου προς την ζωή. 

Γι' αυτό δεν είναι διόλου τυχαίο, πως το καρναβάλι πραγματοποιείται ως προαναγγελία της επερχόμενης άνοιξης στα μέσα του χειμώνα, με την επίκληση προς την σπορά να αποδώσει μελλοντικά καρπούς, καθώς αφυπνίζεται η φύση. 

Είτε πρόκειται για τη μάσκα του καρναβαλιού και την σκωπτική έως προκλητική μεταμφίεση στην οποία αυτή συμβάλλει, είτε πρόκειται για τη μάσκα της τελετουργίας και του συμβολικού της ανιμισμού (της εμψύχωσης δηλαδή), είναι ένα πολιτιστικό προκείμενο και ταυτόχρονα ένα εικαστικό αντικείμενο που καλλιεργεί και διευρύνει τον διάλογο των επιστημών, όπως π.χ. της αρχαιολογίας, της ιστορίας της τέχνης, της ψυχολογίας, της λαϊκής τέχνης, της θρησκειολογίας, της φιλοσοφίας, της εθνολογίας και της κοινωνικής ανθρωπολογίας, διατηρώντας ανεξάντλητο και αμέριστο το ενδιαφέρον της. 

Τα παρακάτω σκίτσα από μάσκες μπορούν είτε να χρωματιστούν από τα παιδιά είτε να διακοσμηθούν με την τεχνοτροπία του ψηφιδωτού.

Μάσκα των Μάγιας.

 Μάσκα τίγρης των Μάγιας

Μάσκα των ΄Ινκα

Αφρικανικές μάσκες

Χρησιμοποιούνται σε θρησκευτικές και κοινωνικές εκδηλώσεις για την εκπροσώπηση των πνευμάτων των προγόνων ή για τον έλεγχο των καλών και κακών δυνάμεων στην κοινότητα.

Η αφρικανική τέχνη, λόγω της γεωμετρίας και της αντικειμενικότητάς της στη μεταχείριση των μορφών, επηρέασε ολόκληρη τη "μαγεία" γενιά των αρχών του εικοστού αιώνα. Τα γλυπτά του Αμενέο Μογλιγιάννη αποκαλύπτουν μια ισχυρή επιρροή της αφρικανικής και της καμποτζιανής τέχνης.

Ο Πικάσο, μέσα από τα αφρικανικά γλυπτά βρήκε τελικά την πόρτα του κυβισμού:

 Μάσκα της εθνοτικής ομάδας Lwalwa της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, αυτή η μάσκα χρησιμοποιείται από τους άνδρες σε εορτασμούς και μυστικές τελετές

 Μάσκα της εθνικής ομάδας της Πούνου της Γκαμπόν, αντιπροσωπεύει την ομορφιά της γυναίκας, και είναι γλυπτό μόνο από τους άνδρες.

Μάσκα του εθνικού Dan της Ακτής του Ελεφαντοστού, μάσκα προστασίας και επικοινωνίας με τα πνεύματα.

Μάσκα αρχαίου θεάτρου:







Μάσκα αρχαίου Ελληνικού Δράματος

Οι εικόνες είναι από: www.artyfactory.com

Σχετικές αναρτήσεις:

Μάσκες--> Φεβρουαρίου 21, 2019

και

Κατασκευή και διακόσμηση μάσκας με ψηφίδες:

την Μαρτίου 05, 2019

https://proscholika.blogspot.com/2019/03/blog-post_5.html

Υστερόγραφο: Ακόμη και σήμερα, σε συνθήκες συνωστισμού, η μάσκα φοριέται για να εξασφαλίσει θωράκιση και προστασία όχι μόνον στον φέροντα αλλά και στον περίγυρό του.